इंग्लीश

अकरावीच्या शेवटी बोर्डाच्या परीक्षेला माझा नंबर एका कॉन्व्हेंट शाळेत आला.भव्य इमारत आणि त्याहूनही इंग्लीश बोलावे लागणार याची भीती परीक्षेच्या काळजीपेक्षा जास्त भेडसावत होती.आई किंवा वडील मुलाला परीक्षाकेंद्रावर सोडायला येण्याची पद्धत सुरु झाली नव्हती.माझ्या मोठ्या भावाच्या शब्दात, ' रानात झाडे आपोआप वाढतात तशी मुले आपोआप वाढतात 'असा बहुतेक पालकांचा समज होता.आठवीत एबिसिडी शिकायला सुरुवात केलेले, चाळीच्या इमारतीत भरणाऱ्या शाळेत जाणारे आणि कनिष्ठ मध्यमवर्गात मोडणारे आम्ही कशा भांबावलेल्या मन:स्थितीत होतो याची कल्पनाच करावी लागेल.

आपल्या बाकावर डकवलेला क्रमांक आणि हॉल तिकिटावर असलेला क्रमांक एकच असल्याची तिनतिन वेळा खात्री करून घेतली होती.बेल झाली आणि जीवघेण्या शांततेत स्कर्टब्लाऊज घातलेल्याआणि बॉबकट केलेल्या  सुपरवायजर आल्या. हॉलतिकिट पाहण्याचा कार्यक्रम न बोलताच पार पडला.पुरवणी मागण्यासाठी सुद्धा बोलायचा प्रसंग आला नाही.नुसते उभे राहिले की मॅडम अगोदरच सही करून ठेवलेली पुरवणी देत होत्या.इंग्रजी बोलण्याचे मरण अजून ओढवले नव्हते.माझा पेपर वेळेपूर्वी झाला .मी उभा राहिलो.मॅडणी बाकाजवळ आल्या. मी त्यांना मोठ्या प्रयत्नाने जुळवलेल्या इंग्रजीत म्हटले," I want a rope". त्यांनी टेबलावर ठेवलेला दोरा आणला आणि शुद्ध मराठीत हळू आवाजात म्हणाल्या " याला थ्रेड किंवा स्ट्रिंग म्हणतात."त्यांच्या पेहरावामुळे, त्याहीपेक्षा बॉबकटमुळे त्यांच्याशी इंग्लीशशिवाय कोणत्याही भाषेत बोलणे( अलिकडच्या शब्दात,  संवाद साधणे) शक्य नाही असे मला वाटले होते .

प्रार्थना रघुनाथाची

भगवन्नाम्नि रुचिर्नास्ति चित्तं विषयलोलुपम्

तथापि परमार्थेच्छा सिद्धिं नयतु त्वत्कृपा

ईषणात्रयमुक्तं मे मानसं स्यात् कदा गुरो

कदा नामामृतस्वादलोलुपा रसना भवेत्

भुञ्जानस्य तु प्रारब्धं न धैर्यं मम नश्यतु

स्मरणं दिव्यनाम्नस्ते प्रसादयतु मानसम्

शुचीनां श्रीमतां गेहे अन्यस्मिन् जन्मनि प्रभो

तव सेवारतं सफलं आयुर्मे देहि निश्चितम्

श्रोत्रियं ब्रह्मनिष्ठं च सद्गुरुं रघुनाथ त्वाम्

नमामि मनसा भक्त्या भवबन्धनिवारकम्

अंगुष्ठमात्र चरित्र

पुढारलेल्या देशात ,निर्दोष आणि परिपूर्ण व्यवस्थेत आणि चांगल्या कुटुंबात मी जन्मलो/ ले असतो/ते तर मी काय केले असते त्याची कल्पना सुद्धा तुम्हाला करता येणार नाही !आता मात्र मी या सबबींचे च्युइंगम चघळत कालक्षेप करत आहे !

--- अनेकां/ कींच्या आत्मकथनांचा अंगुष्ठमात्र सारांश .