सोमवार, ६ जून, २०२२

द मॅजिशियन

कॉम टोईबिन या आयरिश लेखकाची थोमास मान याच्या चरित्र व वाङ्मयाचा वेध घेणारी ' द मॅजिशियन' ही कादंबरी नुकतीच वाचली .मी  नोबेल पारितोषिक विजेत्या थोमास मान या जर्मन लेखकाने लिहिलेले काहीही वाचलेले नाही तरीही ही कादंबरी मला अतिशय आवडली हे विशेष.मला ते ललित चरित्र आहे असे म्हणावेसे वाटते. एका बहुप्रसू लेखकाने कल्पनेच्या, अभ्यासाच्या आणि उपलब्ध सर्व साहित्याच्या साहाय्याने दुसऱ्या लेखकाच्या  अंतरंगात शिरून ते वाचकांना जणू उलगडून दाखवले आहे असा अनुभव देणारे हे पुस्तक सर्वांनी  अवश्य वाचावे .
मान जर्मनीमध्ये जन्मला .वडील श्रीमंत व्यापारी आणि सिनेटर .आई कलासक्त , ब्राझिलमध्ये जन्मलेली आणि तेथील वातावरण न विसरु शकलेली , मनाने अजून ब्राझीलमध्येच जगणारी त्यामुळे नवऱ्याच्या नातेवाईकांना परकी, नकोशी वाटणारी .वडिलांच्या मृत्यूनंतर श्रीमंती ओसरली.थोमास आणि त्याचा भाऊ दोघांनाही लेखक होण्याची इच्छा होती.थोमासला आईचा म्हणावा तसा पाठिंबा मिळाला नाही पण त्याला सुरुवातीपासून प्रसिद्धी, यश मिळाले.त्यातूनच त्याचे लग्न जुळले.ज्यू  पण जवळ जवळ निधर्मी अशा कुटुंबात जन्मलेली त्याची बायको आणि तिचा जुळा भाऊ क्लॉज यांच्यात खूप , जगावेगळी वाटेल अशी जवळीक असते.लग्नानंतर मानची पहिली प्रसिद्ध झालेली आणि गाजलेली कथा जुळ्या बहिण भावांच्या अशाच जोडीवर होती.  हिटलरच्या   उदयानंतर आणि नोबेल पारितोषिक मिळाल्या नंतर मानला जर्मनी सोडावा लागला , त्याला रुझवेल्ट अध्यक्ष असतांना अमेरीकेत प्रथम आश्रय आणि नंतर नागरिकत्व  मिळाले त्याची कथा विलक्षण गुंतागुंत असलेली आणि रंजक आहे.दुसऱ्या महायुद्धाच्या सुरुवातीला अमेरिकन जनतेचा त्यात पडण्यास विरोध होता.नंतर ते चित्र बदलले .हा बदल होत असतांना मानला अमेरिकन जनतेच्या मूडशी जुळवून घेण्यात 'वॉशिंग्टन पोस्ट' चे मालक युजिन मेअर आणि त्यांच्या पेक्षाही त्यांच्या बायकोची मदत आणि मार्गदर्शन कसे झाले ते वाचलेच पाहिजे असे आहे. महायुद्ध संपल्यावर  पूर्व जर्मनीला मानने भेट देऊ नये म्हणून अमेरिकन सरकारच्या दबावाला न जुमानल्यामुळे अमेरिकेला त्याच्याविषयी वाटणारे प्रेम आटले.शेवटी त्याने स्विट्झरलंडला स्थाईक होण्याचे ठरवले इथे पुस्तक संपते.
दोन भावांमधील वैचारिक मतभेद, लेखक म्हणून स्पर्धा ,युरोपातले राजकारण, यशस्वी बापाची तितकीशी यशस्वी नसलेली आणि काहीशी बेजबाबदार मुले , सुखी समाधानी वैवाहिक आयुष्य वाट्याला येऊनही मानला असणारे समलैंगिक संबंधांचे आकर्षण या सर्व गोष्टी आणि त्याच्या महत्त्वाच्या पुस्तकांची निर्मितीप्रक्रिया या सर्व गोष्टी योग्य प्रमाणात एकजीव  झाल्यामुळे रसमयी बनलेली ही कथा प्रत्येकाने चवीने वाचावी अशी झाली आहे.

रविवार, ५ जून, २०२२

अहा ते सुंदर दिन हरपले -- शांता शेळके

अहा ते सुन्दर दिन हरपले

अहा ते सुन्दर दिन हरपले
मधुभावाचे वेड जयांनी जीवाला लाविले
दृष्टी होती मुग्ध निरागस
अन्तर होते प्रेमळ लालस
चराचरांतुन सौन्दर्याचे किरण तदा फांकले
शशिला होती अपूर्व सुषमा
आणि नभाला गहन नीलिमा
सुखोष्ण गमले प्रभातरविचे कर तेव्हां कोवळे !
तृणपर्णातुन, रानफुलांतुन
जललहरींतुन वा ताऱ्यांतुन
स्नेहलतेचे अद्भुत लेणे सहज तदा लाभले
मृदुल उमलल्या कलिका चुंबित
पुष्पदलांना उरि कवटाळित-
संध्येचे मधुरंग बदलते हर्षभरें निरखिले!
अवनी गमली
अद्भुतअभिनव
जिथें सुखाविण दुजा न संभव
घरि वा दारी वात्सल्याचे मळे नित्य बहरले
आतां नुरलें तें संमोहन
विषष्ण गमतें अवघे जीवन
बाल्य संपतां आज जगाचे रूप सर्व बदललें!
अहा ते सुंदर दिन हरपले